Οι επιλογές της Catelyn Stark: δικαιολογημένη κριτική ή μεροληψία;

[karmarmi]

Κατ' αρχάς συνάγω από την απάντησή σου, κι ελπίζω ειλικρινά να έχω δίκιο, ότι συμφωνείς τουλάχιστον με την άρνηση επίρριψης της όποιας ευθύνης στην Catelyn για το ξέσπασμα του πολέμου και τα γεγονότα που οδήγησαν στο Red Wedding.

Οπότε θα εστιάσω στα επιχειρήματα που αναπτύσσεις αναφορικά με τη συμπεριφορά της Catelyn απέναντι στο Jon. Θα μου επιτρέψεις να μη σταθώ στους χαρακτηρισμούς σου για το Robb, γιατί πραγματικά δεν είναι οι δικές του πράξεις ή παραλείψεις αντικείμενο του θέματος. Να πω μόνο πως αναφέρω στο πρώτο τμήμα της ανάλυσης ότι ο Tywin δε δρούσε ποτέ στα φανερά, αλλά η αγαπημένη του τακτική ήταν η τήρηση στάσης αναμονής. Νομίζω ότι τα βιβλία αποδεικνύουν ότι, για όλα τα λάθη του Robb σε προσωπικό επίπεδο, δεν υπήρξε κάποια κίνηση του Tywin στο πεδίο της μάχης που να μην προέβλεψε. Συγκεκριμένα, ο Robb όχι μόνο κέρδισε όλες τις μάχες, αλλά είχε και την ευφυία να παρασύρει τον Tywin να κινηθεί δυτικά, και με τον τρόπο αυτό να καταφέρει σημαντικό πλήγμα στη στρατιωτική του δύναμη και να πάρει από νωρίς "κεφάλι."

Αλλά νομίζω ότι τα χειρότερα λάθη του Tywin στη διάρκεια του πολέμου ήταν αρχικά το ότι εναπόθεσε όλες τις ελπίδες του στο Stafford Lannister, ο οποίος συνετρίβη από το Robb στο Oxcross, κι έπειτα άφησε το King's Landing για να ακολουθήσει το Robb, οπότε και η πρωτεύουσα έμεινε απροστατευτη όταν επιτέθηκε ο Stannis - όχι και πολύ έξυπνο, αν σκεφτούμε ότι εκεί είχε την έδρα του ο βασιλιάς. Ευτυχώς βέβαια για τον Tywin η εξασφάλιση της στήριξης από τους Tyrell ήταν έγκαιρη, αλλά και πάλι ο Stannis είχε την άλλη μισή δύναμη του Reach, τους Florent, και βέβαια η μάχη απέβη υπέρ του στέμματος χάρη στην ιδέα του Tyrion να χρησιμοποιήσει υγρόν πυρ στη ναυμαχία.

Με λίγα λόγια, αν μπορούμε να χρεώσουμε στον Tywin μια έξυπνη στρατηγική κίνηση, αυτή ήταν ότι πρόλαβε να συμμαχήσει με τους Tyrell και ότι έχρησε τον Tyrion Χέρι. Και πραγματικά, αν ο Roose δεν είχε αποφασισει να αλλάξει στρατόπεδο και να προδώσει το Robb, με αποτέλεσμα την ήττα του τελευταίου στη μάχη στο Green Fork, δεν ξέρω αν θα είχε καταφέρει κανένα πλήγμα ο Tywin στο Robb στο πεδίο της μάχης.

Φυσικά, εσύ έχεις δικαίωμα να πιστεύεις ό,τι θέλεις για το πρόσωπο του Robb, αλλά εγώ προσωπικά βλάκα δε θα τον χαρακτήριζα. Ας πούμε απλά ότι εσύ επιλέγεις να εστιάσεις στα λάθη που του στοίχισαν σε προσωπικό επίπεδο και να αγνοήσεις όλα όσα κατάφερε στη διάρκεια του πολέμου. Η άποψη μου σε κάθε περίπτωση είναι οτι το μόνο όπλο που είχε στη διάθεσή του ο Tywin ήταν η απειρία του Robb, οπότε και το μόνο που του χρειαζόταν ήταν να περιμένει ποιός θα τον προδώσει, κίνηση που ενείχε μεγάλο ρίσκο κατά τη γνώμη μου γιατί ο Robb είχε βγει αλώβητος από τις μάχες που έδωσε και ο στρατός του Tywin σταδιακά αποδεκατιζόταν.

Και σε κάθε περίπτωση για μένα το προσωπικό αυτό κομμάτι της ιστορίας του Robb, εξυπηρετεί ένα σκοπό στην ιστορία, και τελικά δεν μπορώ παρά να αναγνωρίσω την τραγικότητά του.

Αλλά για να περάσουμε στο θέμα της Catelyn σε ότι έχει να κάνει με το Ned και το Jon: αν διάβασες προσεκτικά αυτά που γράφω, θα διαπιστώσεις ότι σε αυτό το θέμα ελάχιστα ζητήματα λογικής εμπλέκονται, καθώς καμια σχέση δεν έχει με στρατηγικές κινήσεις κατά τον πόλεμο, οπότε συναφείς αξιολογήσεις δεν μπορούν βέβαια να λάβουν χώρα για τη συμπεριφορά της Catelyn απέναντι στο Jon και το ρόλο του Ned σε αυτό. Μπορείς λοιπόν να είσαι περισσότερο ή λιγότερο θετικά διακείμενη απέναντι στην Catelyn ή το Jon ανάλογα με τις δικές σου προτιμήσεις, τις οποίες και σέβομαι.

Υπάρχουν όμως κι εδώ κάποια ζητήματα που θέλω να θίξω: νομίζω ότι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Cat και το Jon είναι ο Ned. Ανεξάρτητα από την άποψή σου για το Ned, ασφαλώς όλοι σχεδόν υποθέτουμε ότι έδωσε κάποια υπόσχεση στην αδελφή του που πέθαινε, και η οποία είχε να κάνει με το Jon. Υποθέτουμε λοιπόν ότι η Lyanna του ζήτησε να μην αποκαλύψει σε κανέναν την ταυτότητα του παιδιού της ώστε να μη βρεθεί σε κίνδυνο από το Robert, υπόσχεση που όπως λες κι εσύ τήρησε κατά το υπόλοιπο της ζωής του. Συμφωνώ κι εγώ ότι σε μεγάλο βαθμό η στάση του Ned ήταν πολύ λογική, γιατί τότε δεν ήξερε καλά τη γυναίκα που ειχε παντρευτεί, και δεν μπορούσε να πάρει τέτοιο ρίσκο. Ειλικρινά, ο Jon ηταν μωρό, και αμφιβάλλω αν ο Robert θα περίμενε να μεγαλώσει αρκετά ώστε να τον στείλουν στο Night's Watch όπως τον Aemon.

Γενικά διαφωνώ ότι η Cat θα αποκάλυπτε ποτέ την ταυτότητα του Jon, και δε νομίζω ότι μπορούμε να λάβουμε υπόψη το quote του Ned εδώ, γιατί όπως και να' χει ο Ned για πρώτη φορά διάλεξε την αγάπη αντί για την τιμή του, και ο ίδιος λέει ότι για χρόνια ζούσε με τύψεις και ενοχές γι' αυτό, οπότε σίγουρα τα συναισθήματα αυτά είχαν καθοριστική επίδραση στη σχέση του με την Catelyn, και σίγουρα δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι όποια επιλογή και να έκανε ο Ned, συνέπειες θα υπήρχαν. Κατά τη γνώμη μου, ο μόνος κίνδυνος που υπήρχε ήταν η Cat να αρχίσει να φέρεται στο Jon σαν παιδί της, γεγονός που θα κινούσε υποψίες, αλλά επειδή δεν μου αρέσουν οι υποθέσεις εργασίας, ας προχωρήσουμε.

Είναι όμως η επιλογή του Ned δίκαιη απέναντι στη σύζυγό του; Συμφωνώ ότι με βάση τις δικές μας αντιλήψεις το quote της Cat ότι θα συγχωρούσε στον άντρα της δεκάδες εξώγαμα, αρκεί να μην τα έφερνε στο Winterfell, είναι λίγο δύσκολο να το κατανοήσουμε. Από την άλλη όμως είναι και δείγμα αγάπης για το σύζυγό της. Και βέβαια ο Ned δεν έδωσε καμία ευκαιρία στην Cat να ρωτήσει για την καταγωγή του Jon:

Ned would not speak of the mother, not so much as a word, but a castle has no secrets, and Catelyn heard her maids repeating tales they heard from the lips of her husband’s soldiers….It had taken her a fortnight to marshal her courage, but finally, in bed one night, Catelyn had asked her husband the truth of it, asked him to his face.

That was the only time in all their years that Ned had ever frightened her. “Never ask me about Jon,” he said, cold as ice. “He is my blood, and that is all you need to know. And now I will learn where you heard that name, my lady.”

Whoever Jon’s mother had been, Ned must have loved her fiercely, for nothing Catelyn said would persuade him to send the boy away.

Δε νομίζω ότι υποθέτει κανείς ότι η Cat ασκούσε καμία εξουσία στo σύζυγό της, καθώς από το πρώτο της κεφάλαιο ο Martin επιχειρεί να ιδρύσει την παραδοσιακή σχέση ανάμεσα τους για τα δεδομένα της εποχής, όταν αυτή τον επισκέπτεται στο Godswood, κι εκείνος ρωτάει για τα παδιά. Όντως η Cat επέμενε να πάει ο Ned στο King's Landing, μετά όμως πήγε η ίδια εκεί να τον προειδοποιήσει όταν προέκυψαν καινούρια στοιχεία για την προδοσία των Lannister. Και προσωπικά δεν μπορώ να σκεφτώ γιατί ο Ned δεν μπορούσε να πει κάποιο ψέμα στην Catelyn για την καταγωγή του Jon, τη στιγμή που κατι αντίστοιχο έπραξε με το Robert. Τουλάχιστον ο Ned αντιλαμβανόταν το τι μπορεί να σημαίνει η παρουσία του Jon στο Winterfell για την Cat.

Επαναλαμβάνω ότι ο Ned ήταν πράγματι διχασμένος και κατανοώ τη στάση του σε μεγάλο βαθμό. Όμως καλό θα ήταν νομίζω να μην αγνοούμε τους λόγους που μπορεί η Cat να ενοχλούνταν από αυτό, η οποία, αν και όντως θεωρούσε το Jon υπεύθυνο για το όλο θέμα, προσπάθησε ωστόσο να είναι μητέρα του, όπως φαίνεται από το απόσπασμα:

It was the one thing she could never forgive him. She had come to love her husband with all her heart, but she had never found it in her to love Jon. She might have overlooked a dozen bastards for Ned’s sake, so long as they were out of sight. Jon was never out of sight, and as he grew, he looked more like Ned than any of the trueborn sons she bore him. Somehow that made it worse.

Όχι, η Catelyn δεν είναι τοσο ψυχρή ώστε να μην αντιλαμβάνεται ότι ίσως θα έπρεπε να δείξει αγάπη στο Jon. Το quote δείχνει ότι απλά ένιωθε ότι δεν μπορεί, κι αυτό δεν είναι κάτι κατά τη γνώμη μου το οποίο πρέπει να της χρεώσουμε, καθώς πρόκειται για τα συναισθήματά της, που δεν είναι λογικό να περιμένουμε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του καθενός.

Επειδή αναφέρθηκες στην προσωπική ανατροφή του Jon από το Ned στο Winterfell, αυτό που θέλω να πω είναι ότι μάλλον δεν εννοούμε το ίδιο πράγμα αναφορικά με το τι είναι σύνηθες στον κόσμο του Martin. Eμμένω στην άποψη μου, γιατί πιστεύω ότι δεν μπορούμε να αντλήσουμε συμπεράσματα από το δικό μας κόσμο σε αυτό το ζήτημα. Πραγματικά δε μιλώ ως εκπρόσωπος του ηθικού ρελατιβισμού, αλλά ταυτόχρονα διαφωνώ με την άποψη σου ότι δεν μπορούμε να αντλήσουμε κανένα συμπέρασμα γι' αυτά τα θέματα, όταν μέσα από το πρώτο βιβλιο ο Martin μας δείχνει πως λειτουργεί μια οικογένεια ευγενών στη Westeros - οικογένεια, βέβαια, όχι με την έννοια που την αντιλαμβανόμαστε εμείς.

Νομίζω ότι η ανατροφή των παιδιών είναι ανατεθειμένη σε αυτό το πλαίσιο σε μια μικρή ομάδα ατόμων που φροντίζουν για την τροφή, μόρφωση, εκπαίδευση, την εκμάθηση της τέχνης του πολέμου και της πολιτικής, την ανάπτυξη κοινωνικά αποδεκτής συμπεριφοράς και την επιβολή τιμωριών όταν τα παιδιά παρεκκλίνουν από αυτή. Ένα πρώτο παραδειγμα παρέκκλισης των Stark από το σύνηθες πρότυπο οικογένειας ευγενών είναι ότι η Cat διώχνει την προσωπική υπηρέτρια της Sansa για να βουρτσίσει η ίδια τα μαλλια της κόρης της. Επομένως, εδώ η Cat ασχολείται προσωπικά με την κόρη της.

Αντίστοιχα, και ο Ned ασχολείται προσωπικά με τη διαπαιδαγώγηση παιδιών που δεν είναι δικά του, καθώς στα διάφορα μαθήματα και γεύματα ο Robb και τα υπόλοιπα παιδιά συντροφεύονται από συνομηλίκους τους διαφορετικής καταγωγής. Με αυτό το παράδειγμα φαίνεται ότι το σύνηθες εδώ είναι η ανάθεση καθηκόντων ανατροφής σε μη γονείς παιδιών, γιατί η έννοια της οικογένειας δεν είναι η στενή-πυρηνική που εμείς έχουμε στο μυαλό μας, αλλά περιλαμβάνει και πρόσωπα με μη συγγενικούς δεσμούς. Πρόκειται για την οικογένεια ως "household."

Αυτό που συνάγεται από τα παραπάνω είναι ότι θα ήταν λάθος να χαρακτηρίσουμε την Cat μητριά του Jon σε αυτό το πλαίσιο, αν μη τι άλλο επειδή η Cat δεν έχει δικαίωμα να χωρίσει το σύζυγό της για την επιλογή του να συνεχίζει να κάνει κατι που η ίδια δε θέλει, να έχει το Jon στο Winterfell, ενώ ταυτόχρονα αποκλείει την ίδια από την ανατροφή του με την άρνηση του να απαντήσει στις ερωτήσεις που του απευθύνει στο ζήτημά αυτό.

Κι εδώ είναι μερικές μόνο απ' τις διαφορές που υπάρχουν σε σχέση με τη νομική αντιμετώπιση των εξώγαμων τέκνων στη μεσαιωνική Ευρώπη:

http://en.wikipedia.org/wiki/Legitimacy_%28family_law%29 

In medieval Wales, a "bastard" was defined simply as a child not acknowledged by its father. All children, whether born in or out of wedlock, that were acknowledged by the father enjoyed the same legal rights, including the right to share in the father's estate.

England's Statute of Merton (1235) stated, regarding illegitimacy: "He is a bastard that is born before the marriage of his parents." This definition also applied to situations when a child's parents could not marry, as when one or both were already married or when the relationship was incestuous.

The Poor Law of 1576 formed the basis of English bastardy law. Its purpose was to punish a bastard child's mother and putative father, and to relieve the parish from the cost of supporting mother and child. "By an act of 1576 (18 Elizabeth C. 3), it was ordered that bastards should be supported by their putative fathers, though bastardy orders in the quarter sessions date from before this date. If the genitor could be found, then he was put under very great pressure to accept responsibility and to maintain the child."

Under English law, a bastard was unable to be an heir to real property, in contrast to the situation under civil law, and could not be legitimized by the subsequent marriage of father to his mother. There was one exception: when his father subsequently married his mother, and an older illegitimate son (a "bastard eignè") took possession of his father's lands after his death, he would pass the land on to his own heirs on his death, as if his possession of the land had been retroactively converted into true ownership. A younger non-bastard brother (a "mulier puisnè") would have no claim to the land.

Πρόσεξε, για παράδειγμα, ότι ένα νόθο παιδί νομιμοποιείται από τον πατέρα, όχι από το βασιλια. Τελικά, ναι, νομίζω ότι μπορούμε μετά από όλα αυτά να αντλήσουμε συμπεράσματα για τη θέση των εξώγαμων παιδιών στην κοινωνία της Westeros, και δεν μπορούμε να πούμε ότι επειδή π.χ. η Joy Hill μπορεί να ζει στο Casterly Rock, ανατρέφεται προσωπικά από τους συγγενείς του πατέρα της, όταν δε γνωρίζουμε ποιος ακριβώς έχει αναλάβει τη διαπαιδαγώγησή της.

Συμφωνώ επίσης ότι η Cat κατέστησε σαφές στο Jon ότι ο ίδιος είναι ένα εξώγαμο που δεν μπορεί να κληρονομήσει τίποτα.

“I’m Lord of Winterfell!” he cried, as he had a hundred times before. Only this time, this time, Robb had answered, “You can’t be Lord of Winterfell, you’re bastard-born. My lady mother says you can’t ever be the Lord of Winterfell.”

Επίσης, υπάρχει κι αυτό στις αναμνήσεις του Jon:

"She was looking at him the way she used to look at him at Winterfell, whenever he had bested Robb at swords or sums or most anything. Who are you? that look had always seemed to say. This is not your place. Why are you here?"

Βλέπουμε δηλαδή ότι η Catelyn απλά κοιτάζει το Jon ψυχρά. Κι ο Jon κατά τη γνώμη μου έχει κάθε δικαίωμα να αισθάνεται αδικημένος, αλλά σίγουρα λεκτική κακοποιήση δεν εμπλέκεται.

Στο πρώτο κεφάλαιο του Jon στο A Game of Thrones βλέπουμε να κάθεται μακριά από τα αδέλφια του, πράγμα που ο ιδιος θεωρεί παράξενο, και θεωρεί ότι γι' αυτό ευθύνεται η Catelyn. Δεν το μαθαίνουμε όμως αυτό στην πραγματικότητα από πουθενά, ο Jon απλά το υποθέτει, κάτι που οφείλεται στην προκατάληψή του απέναντι στην Catelyn, όπως άλλωστε κι αυτή είναι αρνητικά διακείμενη απέναντι σε αυτόν.

Για παράδειγμα, εγώ θεωρώ πιθανότερο να ήταν αυτό απόφαση του Ned, γιατί σίγουρα θα ήθελε να τον κρατήσει μακριά από πρόσωπα όπως ο Robert και οι Lannister, καθώς το αντίθετο ίσως να δημιουργούσε υποψίες για την καταγωγή του Jon.

Και τέλος, όταν η Cat επιμένει να πάρει ο Ned μαζί του τον Jon στο King's Landing επειδή η ίδια δεν τον θέλει μαζί της, ας προσέξουμε ότι είναι ο Ned αυτός που προτιμά να καταταγεί ο Jon στο Night's Watch επειδή τα εξώγαμα θα είναι ανεπιθύμητα στην πρωτεύουσα.

Τελικά, η ανατροφή του Jon προσωπικά από το Ned νομίζω ότι αποκλείει την όποια προσπάθεια της Catelyn να στρέψει τα παιδιά της εναντίον του Jon, καθώς στα συμβούλια του Ned παρίστατο και ο Jon αλλά και ο Robb και ο Theon. Αν εσύ βρείς κάποιο χωρίο, που να υποστηρίζει την άποψη ότι εκτός από το να αναφέρεται στο Jon ως εξώγαμο, η Cat προσπάθησε να τον απομακρύνει από τα παιδιά της, τότε ευχαρίστως να το συζητήσουμε.

Και πραγματικά δε νομίζω ότι ο Jon "κακοποιήθηκε" απ' την Catelyn, καθώς και ο Ned και η ίδια απλά διαιωνίζουν την αντίληψη στη Westeros ότι τα εξώγαμα είναι στιγματισμένα από τους θεούς. Ο χαρακτηρισμός αντανακλά προφανώς το επίπεδο της κοινωνίας, αλλά δεν χρησιμοποείται μόνο απ' το άμεσο περιβάλλον του Jon, και σίγουρα δεν τον εμποδίζει να αναπτύξει στενές σχέσεις με τα αδέλφια του.

Όταν φτανει στο Τείχος, ο Thorne παρατηρεί πως είχε μια εξαιρετικά προνομιούχα διαπαιδαγώγηση, και μάλιστα ο Jon είναι γρήγορα αποδεκτός από τα άλλα παιδιά, και στηρίζει με χαρακτηριστικό τρόπο ένα πραγματικά κακοποιημένο νέο, το Samwell Tarly.

Προσωπικά δε βρίσκω κάτι στα κεφάλαι του Jon που να στηρίζει την εκδοχή της κακοποίησης, εκτός από την αντιπάθεια και ψυχρότητα της Cat απέναντι του.

Ως προς το περιστατικό με το Bran δε, δεν θα πω ψέματα η Cat στην αρχή μου φάνηκε απαράδεκτη. Ας δούμε όμως τι έχει να πει κι ο Martin για το θέμα, με τον οποίο δεν είμαστε υποχρεωμένοι να συμφωνήσουμε, αλλά οπωσδήποτε είναι ο συγγραφέας των βιβλίων.

http://www.westeros.org/Citadel/SSM/Entr...nd_Catelyn

Thus, the question I have is if Catelyn went out of her way to mistreat Jon in the past -- and which form this might have taken -- or if she rather tried to avoid and ignore him?

"Mistreatment" is a loaded word. Did Catelyn beat Jon bloody? No. Did she distance herself from him? Yes. Did she verbally abuse and attack him? No. (The instance in Bran's bedroom was obviously a very special case). But I am sure she was very protective of the rights of her own children, and in that sense always drew the line sharply between bastard and trueborn where issues like seating on the high table for the king's visit were at issue.

And Jon surely knew that she would have preferred to have him elsewhere.

Ο Martin ρητά αποκλείει το ενδεχόμενο κακοποίησης του Jon απ' την Cat, παραδέχεται μόνο ότι ήταν ψυχρή μαζί του. Το κυρίοτερο όμως είναι ότι δικαιολογεί την αντίδραση της στο περιστατικό με το Bran χαρακτηρίζοντας τα λόγια της ως μεμονωμένη περίσταση - "The instance in Bran's bedroom was obviously a very special case."

Πιστεύω ότι αν διαβάσεις το κεφάλαιο αυτό ξανά, θα δεις ότι στη συνέχεια η Cat είναι ιδιαίτερα ψυχρή και σκληρή απέναντι στο Luwin, και δε νομίζω ότι γενικά έτρεφε για το Luwin τα αρνητικά συναισθήματα που έτρεφε για το Jon.